Annesi Kürt babası da Türk olan Pezeşkiyan, İran C.Başkanı seçildi
İran'da İbrahim Reisi'nin 19 Mayıs'ta geçirdiği helikopter kazası sonucu ölmesi üzerine yapılan 14'üncü dönem cumhurbaşkanı seçimini reformcu aday Mesud Pezeşkiyan kazandı. Bir hafta önce de sandıktan birinci sırada çıkan Pezeşkiyan, dün yapılan seçimde oyların yüzde 53,7'sini alarak ülkenin yeni Cumhurbaşkanı seçildi.
69 yaşındaki Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954 tarihinde, Batı Azerbaycan eyaletinin Mahabad kentinde, Türk bir baba ve Kürt çocuğu olarak dünyaya geldi. Soyadı, Farsçada 'Doktorlar' anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı.
TEBRİZ SAĞLIK BİLİMLERİ ÜNİVERSİTESİ'NDE REKTÖRLÜK YAPTI
Anadolu Ajansı'nın aktardığına göre, pratisyenlik kursunu 1985 yılında tamamlayan Mesud Pezeşkiyan, İran-Irak savaşından sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında ihtisasını yaparak eğitimine devam etti. Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alan Pezeşkiyan, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
Pezeşkiyan, 1994 yılında eşi Fatma Mecidi ve bir oğlunu trafik kazasında kaybetti, geriye kalan iki oğlunu ve bir kızını tek başına büyüttü ve bir daha evlenmedi.
SİYASİ HAYATI, 1997 YILINDA BAŞLADI
Mesud Pezeşkiyan'ın siyasi hayatı, eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanmasıyla başladı. Daha sonra Hatemi döneminde 2001'de Sağlık Bakanı olarak atandı, 2005'e kadar bu görevde kaldı. Ülkede 2008 yılında yapılan genel seçimde Tebriz Milletvekili olarak Meclis'e girmeyi başaran Mesud Pezeşkiyan, o tarihten bu yana beş dönem Tebriz'i temsilen görev yaptı.
Mesud Pezeşkiyan, Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi (2001-2005) yönetimine sağlık bakanı olarak görev yaptı. Tecrübeli bir milletvekili olan Pezeşkiyan, 8, 9, 10 ve 11. dönemlerde milletvekili olarak seçildi.
2021 YILINDAKİ ADAYLIK BAŞVURUSU REDDEDİLDİ
Pezeşkiyan, hükümetin muhaliflere karşı tutumuna da sert eleştiriler getirdi. 2009'daki cumhurbaşkanı seçimi sonrası çıkan olaylardan sonra Meclis'te güvenlik güçlerinin müdahalelerini eleştiren bir konuşma yapan Pezeşkiyan, muhafazakar vekillerle gerginlik yaşadı. İran'da 2013'teki cumhurbaşkanı seçimlerine adaylık başvurusu yapan ancak daha sonra adaylığını geri çeken Pezeşkiyan, 2016-2020 yılları arasında İran Meclis Başkan Yardımcısı olarak dört yıl görev yaptı. Bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.
Mesud Pezeşkiyan'ın 2021 yılında yapılan seçimlerdeki adaylık başvurusu ise Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedildi. 1 Mart'ta yapılan Milletvekili Seçimleri'nde ise Tebriz Milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi.
'ZORUNLU BAŞÖRTÜSÜ UYGULAMASI' İLE İLGİLİ AÇIKLAMASI
İran'da Eylül 2022'de 22 yaşındaki Mahsa Jîna Emini'nin 'ahlak polisi' tarafından 'zorunlu başörtüsü kuralına uymadığı' gerekçesiyle gözaltına alınması ve polis nezaretinde hayatını kaybetmesinin ardından devlet televizyonunda katıldığı bir programda konuşan Mesud Pezeşkiyan, kadınlara zorunlu başörtüsü yasasından kaynaklı müdahalelerin durumu kötüleştirdiğini ve sona erdirilmesi gerektiğini söyledi.
Pezeşkiyan, "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" dedi.
PEZEŞKİYAN' IN VAATLERİ ?
Reformistlere yakınlığıyla bilinen Pezeşkiyan, 28 Haziran Cumartesi günü yapılan seçimlerde aday olmak için ülkenin en üst seçim denetleme organından onay aldıktan sonra, seçim sloganı olarak #İran_İçin'i kullanarak X'ten (eski adıyla Twitter) paylaşım yaptı. Pezeşkiyan, bu paylaşımda yönetiminde deneyimli ve bilgili kişilere görev verilmesinin önemini vurgulayarak planlarını anlattı.
Pezeşkiyan ayrıca İslam Devrimi Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamanei'in buyruklarını uygulama sözü verirken, ülkenin dışişleri bakanlığının başına eski İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'i seçeceğini de duyurdu.
Pezeşkiyan, kaydın üçüncü günü olan 1 Haziran'da Tahran'daki İçişleri Bakanlığı'nda bir grup destekçisiyle birlikte Cumhurbaşkanlığı yarışına resmen katıldı. Pezeşkiyan ülkedeki tüm siyasi gruplar arasında birlik ve tutarlılığın öneminin altını çizerek, siyasi bağlantılar üzerinde yeterlilik, beceri ve deneyimin önemini vurguladı.
Mesud Pezeşkiyan ayrıca, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki kişilerin helikopter kazasında şehit düşmesi nedeniyle taziyelerini ileterek İran İslam İnkılabı Rehberi tarafından belirlenen yol haritası ve ülke anayasasına uyulması gerektiğine vurgu yaparak bunların etkili bir şekilde uygulanması çağrısında bulundu.
Eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ile Hasan Ruhani, eski dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif gibi isimlerin açık desteğini alan Pezeşkiyan, seçim kampanyalarında, ülkedeki etnik ve mezhebi ayrımcılık ile zorunlu başörtüsü sorununa vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet konusundaki sorunları çözeceğinin de vaadini verdi.
İnternet yasaklarını da büyük oranda kaldıracağının sözünü veren Pezeşkiyan, iç ve dış politikada önemli reformlar ve Batı ile daha iyi ilişkilerin kurulması gerektiğini belirtti.
Pezeşkiyan, seçimin ilk turu öncesinde diğer beş adayla birlikte katıldığı canlı münazarada da internet yasaklarının kriz zamanlarında olabileceğini ancak normal koşullarda halka zarar verdiğini belirtmişti. Pezeşkiyan, "Cumhurbaşkanı olursam internetteki birçok yasak ve kısıtlamayı kaldıracağım" taahhüdünde bulunmuştu.
Pezeşkiyan, ülkedeki kadınlara dayatılan zorunlu başörtüsü uygulamasına ilişkin olarak ise "Nasıl daha önce kadınlarımızdan başörtüsünü alamadılarsa şimdi biz de kadınlara zorla başörtüsü taktıramayız" ifadesini kullanmıştı.
Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.
PEZEŞKİYAN’DAN CUMHURBAŞKANI OLARAK İLK BASIN AÇIKLAMASI
Yeni İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, seçim sonuçlarının açıklanması üzerine Tahran’da İnam Humeyni Türbesi’nde ilk basın açıklamasını yaptı.
Basın açıklamasında şunları söyledi:
"Oy sayımının düzgün yapılmasından dolayı öncelikle Rehber'e (Ayetullah Hamanei) teşekkür ediyorum. Çünkü o olmasaydı, ismimin sandıktan çıkacağını hayal dahi edemiyorduk.
Ben bu seçimde yalan vaatlerde bulunmadım, yarın yerine getiremeyeceğim hiçbir şey söylemedim .
Yıllardır gelip kürsünün arkasında duruyoruz ve sözler veriyoruz ama sonra sözlerimizi tutmuyoruz. Bu biz yetkililerin yaşadığı en büyük sorun.
Zaferiniz için tebrikler; işi bitirdiniz ve seçimin ikinci aşamasında büyük bir adım attınız. İran için bir fırsat yarattınız ve toplumun memnuniyetsizlik, sıkıntı ve cesaretsizlik atmosferine yeniden umut ve canlılık getirdiniz.
Bu umudu yarattığınız ve dönüşüm ve reform için bu anlamlı oyu verdiğiniz için hepinize minnettarım. Bu seçimde benim yoluma ve yaklaşımıma ya da rakip adaya oy veren ya da vermeyen herkes benim için eşittir.
Önümüzde daha büyük bir sınav var; İran'ı önündeki darboğazlardan, zorluklardan ve krizlerden çıkarma sınavı ve insanların daha iyi bir yaşama sahip olmak için çok sayıda ve farklı endişelerini azaltma sınavı.
Bu seçimde daha fazla vatandaşın ve siyasi akımın katılımı, rekabeti ve sağlıklı rol oynaması için alan açan Rehber'in ufkunu takdir ediyorum.
Bugün bu yeni dönemin başlangıcıdır; hükümetin taleplerinize geri dönme taahhüdünün ve benim taahhütlerimi yerine getirmemin dönemi.
Allah'ın, "ahdinizi tutun, zira ahdinizden sorumlusunuz" emrine bağlıyım. Oylarınızı boynumun borcu olarak görüyorum. Sözlerinizi ve sessizlerin sesini dinlemeye devam edeceğime söz veriyorum.
Allah'ın inayeti, sizin çabalarınız ve varlığınız bir çözüm getirmediği sürece, bu vahim durumda seçilmiş hükümetin işi zordur. Şu andan itibaren, halka dönmek ve tüm ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi alanlarda toplumun sorunlarına dikkat etmek için hükümette diyaloğu, yakınlaşmayı ve ulusal birliği teşvik etmeye çalışacağım. İmam Humeyni'nin sözlerini eylemlerim için bir rehber olarak tekrar ediyorum: "Hepimiz birlikte olalım, bu ülke sizindir. Hepiniz bu ülkenin çocuklarısınız. Öyleyse neden biri o tarafa çekiyor, diğeri bu tarafa çekiyor?"
Yönetimin tüm unsurlarının, parlamentonun ve yargının anlayış ve işbirliği ile gerginlik ve ayrışmayı siyaset ve yönetim kurumundan uzaklaştırmaya çalışacağım. Parlamentonun da ülkenin krizlerden çıkması yolunda hükümet ile etkin bir işbirliğine kendisini hazırlamasını temenni ediyorum.
Saygıdeğer rakibim Sayın Dr. Said Celili'ye ve tüm seçmenlere diyorum ki, rekabet bitti, İran için dostluk zamanı geldi.
Bu seçimde katılmayan herkese de söylüyorum, sizi görme ve sözlerinizi duyma zamanıdır. Birbirimizin dertlerini, kaygılarını dinleme zamanıdır ve İran için diyalog zamanıdır. Seçilmiş hükümet ve devlet sizin ne söylediğinizi ve neden seçime katılmadığınızı anlamalıdır. Seçim kurumu sağlıklı ve etkin bir rekabet biçimine kavuştuğunda, oy vermek kesinlikle konuşmanın ana dili haline gelecektir.
Seçilmiş hükümeti İran İslam Cumhuriyeti'nde unutulan ideallere ve vaatlere geri döndürmek için geldim. Yaptırımların, tehditlerin ve savaşın gölgesini İran'ın üzerinden birlikte kaldırmak, bölgede kalıcı barış, huzur ve işbirliği, dünya ile diyalog ve yapıcı etkileşim aramak ve tüm bunları ülkenin ulusal çıkarlarının ve halkın ihtiyaçlarının hizmetine sunmak için geldim.
Ben ve arkadaşlarım, bugün sadece affetmekle kalmıyor, aynı zamanda seçimler sırasında gördüğümüz yalan, iftira ve zulmü de unutuyoruz. İran için içimizdeki kini temizleme, el ele verme ve daha iyi bir gelecek için düşünme zamanıdır.
Her türlü ayrımcılıktan uzak, doğru mantık ve liyakat benim kriterim olacaktır. Doğruyu kişilerle değil, kişileri doğrularla ölçmeye çalışacağım.
Recai ve Bahuner'den merhum Cumhurbaşkanı Reisi'ye ve Kasım Süleymani'ye kadar devletin tüm şehitlerinin temiz ruhunu selamlıyorum.
Pazar günü Muharrem ayının başlangıcıdır. Hüseyin'in düşünce ve yoluna dönelim ve bu günlerin kutsallığına saygı duyalım."
KAYNAK: https://www.gazeteduvar.com.tr/ https://tr.mehrnews.com/ https://x.com/rbursa/
