Irak Kürdistan’ından Ceyhan‘a petrol akışı başlıyor
Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Yeniden Açılıyor: ABD Aracılığında Tarihi Anlaşma
Washington/Bağdat/Erbil – ABD Dışişleri Bakanlığı, Irak hükümeti ile Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) arasında, uluslararası petrol şirketlerinin de dahil olduğu bir anlaşmanın imzalandığını bildirerek Irak-Türkiye petrol boru hattının yeniden açılmasını memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Bu anlaşma, ABD’nin yoğun aracılığında gerçekleşti ve hem Amerikan hem de Irak tarafı için somut faydalar sağlayacak. Anlaşma, Irak’ın egemenliğini güçlendirirken, küresel enerji piyasalarına da yeni bir ivme kazandırması bekleniyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun açıklamasında vurgulandığı üzere, “Irak hükümetinin KBY ve uluslararası şirketlerle ulaşılan anlaşmayı duyurmasını memnuniyetle karşılıyoruz. ABD tarafından kolaylaştırılan bu anlaşma, Amerikalılar ve Iraklılar için somut faydalar getirecek ve Irak’ın egemenliğini yeniden teyit edecektir.” Rubio, ayrıca Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ve KBY Başbakanı Mesrur Barzani’nin kararlı çabalarını övdü. Bu anlaşma, ABD-Irak arasındaki karşılıklı fayda sağlayan ekonomik ortaklığı güçlendirecek, Irak genelinde ABD şirketleri için daha istikrarlı bir yatırım ortamı yaratacak, bölgesel enerji güvenliğini artıracak ve Irak’ın egemenliğini pekiştirecek.
Anlaşmanın Detayları ve Arka Planı
Irak-Türkiye petrol boru hattı (ITP), Kuzey Irak ve Kürdistan bölgesinden günde yaklaşık 1,6 milyon varil ham petrol taşıyarak Türkiye’nin Ceyhan Limanı’na ulaştıran kritik bir altyapı. Hattın yeniden açılması, özellikle Kürdistan bölgesinden günde en az 230.000 varil petrol ihracatının başlamasını sağlayacak. Bu, OPEC’in ikinci büyük üreticisi Irak’ın enerji sektöründe uzun süredir devam eden bir tıkanıklığı çözecek ve küresel petrol arzına ek 230.000 varil/gün katkı sunacak – bu da piyasa fiyatlarını dengelemede etkili olabilir.
Anlaşma, Bağdat ile Erbil arasındaki petrol paylaşımı ve ihracat hakları konusundaki uzun soluklu anlaşmazlıkları sonlandırıyor. Hattın kapanması, 25 Mart 2023’te Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından verilen bir tahkim kararıyla tetiklenmişti. ICC, Türkiye’nin 2014-2018 yılları arasında KBY’nin yetkisiz petrol ihracatını kolaylaştırdığı gerekçesiyle Ankara’ya 1,5 milyar dolar tazminat ödemesi emretmiş ve hat derhal durdurulmuştu. Bu karar, 1973 tarihli Irak-Türkiye petrol anlaşmasının ihlali olarak değerlendirilmişti. Sonuç olarak, Kürdistan bölgesi petrol gelirlerinden mahrum kalmış, uluslararası şirketler (Genel Energy, DNO, Gulf Keystone gibi) milyarlarca dolarlık kayıplar yaşamış ve Irak’ın bütçe dengesi bozulmuştu.
ABD’nin rolü burada kritik: Washington, Nisan 2025’te eski Başkan Donald Trump’ın talimatıyla Irak’a “boru hattını yeniden açın yoksa yaptırımlar gündeme gelecek” uyarısında bulunmuştu. Bu baskı, aylarca süren müzakereleri hızlandırdı. 19 Eylül 2025’te Reuters kaynaklarına göre Irak kabinesi ön onay vermiş, 22 Eylül’de Bağdat ve Erbil resmi anlaşmaya varmıştı. 24 Eylül’de ise sekiz uluslararası petrol şirketi, Irak’ın 2023-2025 bütçe yasasına uyumlu yeni bir çerçeve altında sözleşmelerini koruma şartıyla katılmayı kabul etti. Anlaşmaya göre, KBY günde en az 230.000 varil petrolü Irak devlet petrol pazarlama şirketi SOMO’ya teslim edecek; kalan 50.000 varil ise yerel kullanım için ayrılacak. Teknik işlemler Salı günü başlayacak ve petrol akışı 48 saat içinde yeniden devreye girecek.
Ekonomik ve Jeopolitik Etkileri
Bu anlaşma, sadece Irak için değil, Türkiye ve küresel enerji piyasaları için de dönüm noktası niteliğinde. Türkiye, Ceyhan Limanı üzerinden transit ücretleri ve stratejik konumunu güçlendirecek. Irak içinse, Kürdistan’dan elde edilecek gelirler federal bütçeye entegre edilecek ve ekonomik istikrar artacak. ABD açısından, Amerikan şirketlerinin (örneğin Exxon) Irak’taki yatırımlarını güvence altına alacak ve Rusya-Ukrayna savaşı sonrası enerji güvenliğine katkı sağlayacak. Uzmanlar, anlaşmanın “kazan-kazan” formülünü koruduğunu ve DNO gibi şirketlerin KBY’ye olan 300 milyon dolarlık alacaklarını müzakereye açık bıraktığını belirtiyor.
Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdülgani, “Bu, Irak’ın enerji bağımsızlığına doğru atılan büyük bir adım” derken, APIKUR (Kürdistan’daki uluslararası şirketler grubu) “Tüm paydaşlar için istikrarlı bir çözüm” olarak nitelendirdi. Anlaşma, ABD’nin Orta Doğu’da enerji diplomasisindeki etkin rolünü bir kez daha ortaya koyuyor ve bölgesel gerilimlere rağmen işbirliğinin mümkün olduğunu gösteriyor.
Gelişmeleri takip ediyoruz; petrol akışının başlamasıyla piyasa tepkileri netleşecek.
